Ủng hộ VCV
Số tác phẩm
28.333 tác phẩm
2.747 tác giả
441
115.986.484
 
Ba nhà thơ Việt tiêu biểu ở Mỹ
Đỗ Quyên

 

*

 

Du Tử Lê thường được xem là một trong bảy nhà thơ hàng đầu của nền văn học miền Nam Việt Nam trước năm 1975, cùng với Bùi Giáng, Vũ Hoàng Chương, Tô Thùy Yên, Thanh Tâm Tuyền, Đinh Hùng, và Nguyên Sa. Cây thơ cuối cùng ấy đã hết còn lá xanh giữa mùa thu này trên mảnh đất không phải là quê Mẹ.

 

Ra hải ngoại ngay từ 1975, cho đến nay ông là tay bút cựu trào hiếm hoi vẫn còn viết, viết hay cho đến ngày tháng chót.

Từ lâu, đây cũng là một trong không nhiều thi sĩ có nhiều tác phẩm được phổ nhạc. Trong dư luận công chúng, cả bài thơ lẫn bài ca “Khúc thụy du” (1968) đã có thể thay tên tác giả.

 

Trong hàng chục năm qua, với thi lực sung mãn (và có phần nào chạy nhanh hơn Nàng thơ), chàng thi-tử họ Lê xuất bản sách gần như mỗi hai năm, để rồi cuối cùng lưu lại “ở chỗ nhân gian không thể hiểu” gần 80 tác phẩm ở nhiều thể loại. Tuyển tập “em cho tôi mãi nhé: ấu thơ mình” (2019) là thi phẩm cuối cùng; còn trong năm 2018, tại TP HCM đã có 4 đầu sách được xuất bản và tái bản.

 

Ở tập “năm chữ du tử lê và, mười hai bài thơ, mới” (2010), thi sĩ thể hiện rất rõ sự càng thêm điêu luyện của mình khi giữ chắc âm nhịp làm cho ý tưởng và ngôn từ bay lên trong các thể thơ tự do mang tinh thần hiện đại và hình thức cách tân.

 

“em nhường tôi chỗ ngồi

mang theo mọi chú thích”.

(“Bài bọc bên ngoài thảm kịch,”)

 

Kể từ đó, với câu thơ trên, “chỗ ngồi” không chỉ là nơi chốn địa lý; mà còn là chốn thơ!

 

Ra hải ngoại sau một thời gian viết trong lối cũ, Du Tử Lê đã kéo thơ hiện đại Việt cuốn vào thi pháp của riêng mình, và tạo ra những lối rẽ mới bằng cú pháp, ký hiệu, dấu… Nhiều khi làm khó chịu không chỉ các con mắt đọc thơ theo lối cũ.

Các dấu gạch chéo (slash) “ / “, dấu gạch nối (hyphen) “ - “ , cách đặt dấu chấm, phẩy, không viết hoa tất cả các chữ, v.v... từng được “made by Du Tử Lê”. Hãy đọc chúng như các thể nghiệm lý thú!

 

Trích đoạn sau đây từ bài “chào năm mới ở garden grove, california,” nên xem như dấu ấn thơ đương đại Du Tử Lê:

 

“vẫn buồn (kép,)

chia đôi:

thiên đàng / địa ngục.

em chiếc nêm

chêm giữa - -

ngực đơm / môi /

triền thơ ấu nghiêng,

thiêng bầu vú mẹ.”

 

Không chỉ thân thuộc giữa cộng đồng người Việt ở trong và ngoài nước, Du Tử Lê là nhà thơ gốc Việt được giới thiệu nhiều nhất trong các trường đại học tại Mỹ.

Thơ họ Du đi với nhạc điệu như hình với bóng mà đó lại là tiêu chí đầu tiên của thơ Việt. Ngôn ngữ của ông đại chúng mà sang cả: già-trẻ, Tây-Ta, cũ-mới đều hiểu dù ít dù nhiều. “Tặng nhau chín ngón không đeo nhẫn”, “Ai nhớ ngàn năm một ngón tay” là hai trong nhiều câu thơ của ông mới nghe ta đã choáng và sẽ còn ngợp mãi. Không chỉ mỗi khi nghĩ đến những câu thơ đã có trên đời về… ngón tay.

 

Bài thơ “Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển” (1977) và trường ca “Mẹ và Biển Đông” (1989) là hai đứa con quý nhất mà tác giả trao gửi tiếng thơ mẹ Việt, trong ý nghĩa Du Tử Lê như một người thơ của tâm trạng di dân lớn lao.

 

Xét ở nhiều mặt, Du Tử Lê là một nhà thơ rất tiêu biểu cho thi ca hiện đại Việt Nam - một Việt Nam của chiến tranh và của tình yêu. *)

 

**

 

Nhà thơ Trần Mộng Tú nổi tiếng trong thể thơ truyền thống với vần điệu ổn định qua các bài trữ tình đau đáu nỗi thương người thương thân.

 

Có cảm hứng dẻo dai, nữ thi nhân góp mặt liên tục trên hầu khắp báo chí hải ngoại và thành danh qua cuộc đời di tản ở xứ người.

Khác với đa số người viết theo phong cách và tâm trạng "chuẩn", sự sống ở thi ca Trần Mộng Tú đến từ cái tâm thơ trẻ trung và sáng trong, cái mắt thơ sinh động và thông suốt trước các chuyện cũ cùng chuyện mới, chuyện Việt Nam cùng chuyện xa xứ. Nhờ thế chữ (nội dung, đề tài) ở mỗi bài dù cũ và quen được mang những nghĩa (tư tưởng, cảm xúc) mới và lạ. Lạ hóa, đổi mới nhẹ nhàng như không. Những bài thơ chưa hay, thường ở thể tự do, thì cũng lạ.

 

Nếu như ngày mai bỗng phục sinh tục lệ của 30 năm trước: chép thơ vào sổ tay, chắc rằng Trần Mộng Tú sẽ là tác giả Số 1 ở hải ngoại và có thể trong Top 10 của thơ Việt Nam đương đại.

 

Đây là đoạn kết của bài Tiễn Phạm Chi Lan, khóc thương người bạn văn vắn số mà tài năng, tâm huyết:

 

"Tôi gửi một giọt lệ

rơi trên lưng bàn tay

dẫu tay không với tới

cũng xót người hôm nay.”  

 

Hay và lạ ở chữ “lưng”. Lòng bàn tay thì khỏi nói! Đây là lưng bàn tay, mấy ai nổi viết thành thơ?

 

Trần Mộng Tú đã góp phần làm cho Thơ mới của thế kỷ trước vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt” giữa thời hiện đại rồi hậu hiện đại. Xuất bản năm 2009 cuốn Thơ tuyển Bốn mươi năm của bà đã làm minh chứng!

 

***

 

Nhà thơ Lê An Thế có tác phẩm "đầu tay” là Thơ Lê An Thế (2009), rồi cứ "thế" mà "an" nhiên mà "lê" đường thơ mới của mình cho đến hôm nay.

Đây là một trong các thi tập xuất sắc ở sự mới mẻ của thơ hải ngoại mà chúng tôi được biết trong mươi năm qua. Tràn ngập tâm thức hiện đại, nhà thơ đến thẳng với bạn đọc bằng cách nghĩ, cách sống của mình trong ngôn ngữ riêng.

Tập Thơ Lê An Thế có không ít bài mang kiểu nhìn bình dân trên nền tri thức, phàm tục trong đứng đắn.

 

Ở bút danh mới, tác giả không làm xấu hổ bút danh cũ từng náo hoạt văn học Việt ở nước ngoài thời hưng thịnh - khoảng năm 1995: Lê Bi! Ấy là bút danh từ ngày ông bắt đầu viết văn làm sách báo ở Mỹ, sau khi trút lại bộ đồ thiếu úy QLVNCH trên quê hương. Lê Bi của thao thức thời cuộc, của phản biện lịch sử với sự ảnh hưởng từ Chế Lan Viên.

 

Mời độc giả Sông Hương thưởng thức toàn bộ một sáng tác của Lê An Thế được viết tại Nha Trang, mà chúng tôi đang có trong đầu cả một bài bình:

 

"Nghệ Thuật Ngồi Quán Một Mình

 

Có lúc tôi là một làn sóng một ngoại ngữ một cánh cửa

một phụ âm

qua góc quán này một người đàn bà vừa đi vừa nói vào chiếc điện thoại di động

tôi lại thất tình

với chiếc điện thoại di động

khi người đàn bà nhét nó vào túi sau quần jean

mang theo một cái mông đầy sóng

giữa những bức tường không chịu chết này

chúng ta đứng ngồi chồng chéo

tôi lại như một cái chìa khóa

đang thử cắm vào tất cả

mà vẫn giữ được sự cô độc của mình."

 

 

****

 

Hy vọng với các dịp khác, được mời tiếp độc giả đến với “3 nhà thơ Việt tiêu biểu” ở Canada, rồi ở Pháp, Đức, Úc, v.v…

 

 

 

Vancouver, xuân 2010 -  thu 2019

 

 

--------------

*) Phần này đã in trong tuyển tập Người Về Như Bụi - thơ, văn, họa của 39 tác giả tưởng niệm Du Tử Lê -  Nxb Văn Học Press, California 12/2019.

 

 

 

 

 

 

Đỗ Quyên
Số lần đọc: 1851
Ngày đăng: 17.02.2020
[ Trở lại ] [ Tiếp ]
In tác phẩm Góp ý Gửi cho bạn
Cùng thể loại
Thơ, ca dao cho ngày lễ tình yêu - Nguyên Lạc
Vị thế Kiều Thanh Quế trong đời sống báo chí đầu thế kỷ XX - Trần Hoài Anh
“Nhà văn Việt Nam Hải Ngoại – Nhận định về 73 tác giả” - Nguyễn Vy Khanh
Đọc “Trăng cài bến gió” của Thanh Phong - Ninh Giang Thu Cúc
Mùa Xuân trong thơ hát nói của Nguyễn Công Trứ - Chế Diễm Trâm
“Cùng tử ngộ gia hương” - Ninh Giang Thu Cúc
Vài ý về chữ dùng trong thơ (9) - Nguyên Lạc
Sự thật trần truồng - Võ Công Liêm
Nghệ thuật của Viết và Đọc - Võ Công Liêm
Sắp xếp lại ý thức viết - Võ Công Liêm
Cùng một tác giả
Hôn - 2 (thơ)
Em (thơ)
Thai phu (truyện ngắn)
Ăn tim (truyện ngắn)
Thư về thơ (phê bình)