Inrasara

Văn học dân gian

Ca dao, Tục ngữ, Thành ngữ, Câu đố Chăm

Inrasara sưu tầm, biên soạn, dịch và chú thích.

Thành Phú Bá hiệu đính.

Là tập 7 trong Tủ sách Văn học Chăm gồm 10 tập.

Nhà xuất bản Văn hóa Dân tộc, H., 2006.

Số trang: 368 trang.

Sách có bán tại: Shop Thổ cẩm Inrahani.

127 Bùi Viện, Quận1, Tp. Hồ Chí Minh.

Trà Chân

Văn học Chăm – Công trình của cả một thời thanh xuân

Bộ Văn học Chăm, khái luận-văn tuyển gồm 3 tập của Inrasara đã ra mắt bạn đọc vào 1995-1996. Chúng tôi nói đây là công trình sưu tầm-dịch thuật-nghiên cứu của cả một thời thanh xuân vì tác giả của nó còn rất trẻ, trẻ nhưng không phải là không thâm niên trong công tác.

Từng công tác 5 năm ở Ban biên soạn sách chữ Chăm – Ninh Thuận, 5 năm tham gia biên soạn Bộ từ điển Chăm – Việt, Việt – Chăm ở Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam – Đông Nan Á thuộc trường Đại học KHXH và NV Tp.Hồ Chí Minh, đã dành gần 20 năm cho việc sưu tầm tư liệu và hơn 8 năm để biên soạn bộ sách này.

Công trình được xuất bản “là một tin vui lớn, không những trong cộng đồng người Chăm, trong các tộc người trên đất Việt Nam mà cả trong giới chuyên môn trên thế giới”, như Giáo sư Nguyễn Tấn Đắc nhận định.

Quả vậy, văn học Chăm là một nền văn học có một bề dày truyền thống đáng kể rất phong phú, đa dạng, mang đậm màu sắc dân tộc nhưng rất tiếc đã bị bỏ quên lâu dài nhất và có thể nói, oan uổng nhất. Thực ra tác phẩm đã hoàn chỉnh và nộp bản thảo vào cuối năm 1992. Nhưng phải đợi hơn 2 năm sau nó mới được in và phát hành. Đó là một thời gian hơi lâu đối với một công trình giá trị, nhưng dẫu sao nó cũng đã ra đời.

Tác phẩm được công bố đã khẳng định một lần nữa là văn học Chăm không chỉ có thể được đóng khung trong phạm vi vài mươi trang sách nhỏ hẹp như Paul Mus, một học giả Pháp, từng đánh giá nó chưa đúng mức ở đầu thế kỷ này. Sự xuất hiện của nó như để xác định lại giá trị đích thực của văn học Chăm mà những ấn bản sơ sài và lệch lạc được xuất bản trước đây, chưa làm nổi.

Đây là một công trình khá đồ sộ. Như tựa sách đã nêu rõ, tác phẩm gồm 2 phần: Khảo luận và Văn tuyển. Gần 300 trang của phần khảo luận được phân thành 2 chương: văn học dân gian và văn học viết.

Mặc dù đây là một “khai phá bước đầu” và “vượt khả năng” (lời tác giả) vào một khu vực mới lạ, nhưng lại là bước khai phá quan trọng đầy thuyết phục. Phải là một người am hiểu cổ ngữ Chăm sâu sắc như Inrasara mới làm được công việc như thế. Phải là tuổi trẻ nhiệt tâm mới có cái táo bạo đó. Và phải thật kiên trì mới dám đối mặt và theo đuổi cho đến cùng một đề tài hóc búa như vậy.

Đề tài hóc búa không những chỉ ở chỗ tư liệu về văn học Chăm chưa được công bố nhiều và đang nằm rải rác trong các plây Chăm, không những chỉ ở chỗ nó chưa được trải qua kỹ thuật in ấn như nhiều nền văn học của các dân tộc khác nên dễ rơi vào tình tràng tam sao thất bổn, mà còn là ở ngôn ngữ cổ mà các văn bản Chăm chứa đựng.

Tóm lại, muốn đánh giá chính xác và công bằng công trình của Inrasara thì cần phải có thời gian và phải có con mắt chuyên môn. Riêng ở đây, chúng tôi chỉ muốn nêu lên những ghi nhận bước đầu của một độc giả yêu mến văn học Chăm vừa có trong tay tập đầu của bộ sách này:

- Theo chúng tôi, sưu tầm được một nguồn lớn tư liệu văn học quý giá như thế là một công lao đáng trân trọng.

- Hiểu và chuyển dịch các tác phẩm văn học cổ Chăm sang tiếng Việt được như Inrasara là một bước thành công.

- Và điều đáng trân trọng hơn cả là tác giả đã đưa dần người đọc đi vào 17 thế kỷ của nền văn học dân tộc đặc sắc và phong phú Champa, từ đó làm giàu thêm nền văn học phức hợp đa dân tộc Việt Nam.

*

Nhưng như thế vẫn còn chưa đủ. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ-văn chương Chăm kiêm thi sĩ này dự tính sẽ làm bộ Tủ sách văn học Chăm gồm 10 tập, lên đến 5-6.000 trang! Tập3 của Tủ sách: Trường ca Chăm, đã ra mắt vào tháng 4.2006. Và hôm nay: Văn học dân gian - Ca dao, Tục ngữ, Thành ngữ, Câu đố Chăm vừa được Nhà xuất bản VHDT in.

“Trong các loại công trình sưu tầm và giới thiệu tục ngữ, thành ngữ các dân tộc ở Việt Nam, tác giả muốn coi đây là một đóng góp khiêm tốn. Trong tinh hình sưu tầm và nghiên cứu văn học Chăm hiện nay, chúng tôi muốn đánh giá cao những đóng góp khiêm tốn này của tác giả”. Gs.Chu Xuân Diên đã viết như thế trong Lời giới thiệu ở kì in đầu. Tái bản tập sách, Inrasara đã có nhiều bổ sung quan trọng, như thể làm lại một tác phẩm mới.

Một công trình nghiên cứu khoa học rất giá trị này, tôi nghĩ các bạn sinh viên văn chương, các nhà nghiên cứu và những người quan tâm, không nên bỏ qua.